Passagiersrijtuigen van de Belgische spoorwegen

Rijtuigen voor nationaal verkeer

Type K4

Terug
Niet meer in commerciële dienst sinds 2004.
Geen enkel rijtuig werd bewaard.

Voorgeschiedenis

De K4 rijtuigen waren tweedehands aangekocht van de SNCF waarvan de 1e en 2e klasse rijtuigen van het type USI waren, en de 2e klasse bagagerijtuigen van het type UIC-Y.
Midden de jaren 1990 nam het reizigersvervoer in België toe, terwijl de NMBS zijn M2 rijtuigen begon de declasseren.
In afwachting van een bestelling nieuwe rijtuigen, zocht men naar tweedehandsrijtuigen die men aantrof in Frankrijk, waar deze rijtuigen vrijkwamen van de grote lijnen die deels door de TGV werden overgenomen.
In 1994 bestelde de NMBS 84 rijtuigen bij de SNCF die na revisie en herschildering werden aangekocht. Eens beschikbaar werden deze rijtuigen vooral ingezet voor piekuurtreinen.
De 55 2e klasse rijtuigen B kwamen uit de B10t klasse van het type USI dewelke hun originele interieur behielden.
Deze bestond uit 1 afdelingen met 80 zitplaatsen in similileder met centrale gang, uitgerust met Y16, Y24 of Y28 bogies afhankelijk van hun bouwjaar.
De 15 2e klasse rijtuigen met bagageafdeling BD kwamen uit de B9x klasse van het type UIC-Y (UIC B10) waarbij één compartiment werd omgebouwd tot dienstlokaaltje voor de treinbegeleider.
De andere afdelingen bestonden eveneens uit simili lederen zetels met een capaciteit van 72 zitplaatsen.
De 14 1e klasse rijtuigen A kwamen uit de A4t4 klasse van het type USI die ingericht zijn met 2 afdelingen met 15 zitplaatsen en met 4 afdelingen bestaande uit 6 zitplaatsen elk.
Een nieuwe grijs rode stoffering werd voor de zetels voorzien. De bogie types zijn Y24 en Y26 naargelang hun bouwjaar.
Ondanks hun superieure comfort naargelang dit type materiaal, vormde de smalle deuropeningen vooral voor minder mobiele mensen een probleem. Tevens ondervondt men regelmatig problemen met de deursturingen vanwege te zwakke batterijen. Mede om die reden werd er in een K4 rijtuigstam steeds een M4 rijtuig meegestuurd. De sturing van de K4 rijtuigdeuren werd via het M4 rijtuig overgedragen
dat steeds over voldoende voedingsspannig beschikte via zijn omvormer die wordt gevoed door de locomotief.

In 1999 verhuurde de NMBS deze rijtuigen aan de NS vanwege hun tekort aan rijtuigen op alle lijnen in deze periode.
Omstreeks 2003 liep de verhuring teneinde en kwamen alle K4 rijtuigen terug, terwijl de nieuwe M6 dubbeldeksrijtuigen reeds geleverd werden aan de NMBS.
De K4 rijtuigen werden sporadisch nog voor P-Treinen ingezet maar ze beëindigden hum commerciële dienst op 10 december 2004. De rijtuigen werden te koop aangeboden.

In de loop van het jaar 2006 verwierf de vereniging Bahn-Wagon deze rijtuigen, en begin 2007 werden ze uitgevoerd naar Tsjechië voor een oppuntstelling voor een nieuwe carrière in Oost-Europa.
Maar de meeste werden aangekocht door de Kaiser-dealer in Trier, waar ze werden verschroot.

Oorsprong USI rijtuigen.

De rijtuigen stammen oorspronkelijk uit het type B10t (2 afdelingen met elk 40 plaatsen) en A4t4 (2 afdelingen met 13 plaatsen en 4 afdelingen met 6 plaatsen).
De eerste B10t's besteld in 1960 en 1961 hadden allemaal smallere gelijke ramen, terwijl de 4 centrale ramen van de eerste klasse rijtuigen breder waren (gelijklopend aan het compartiment).
Deze opstelling werd algemeen toegepast bij het gros van de rijtuigen.

Onderstaand de lijst van rijtuigen volgens hun jaar van bestelling :

•          1960 : 50 B10t kort, met bogies Y16 Is met luchtbalgen
•          1961 : 70 B10t kort, met bogies Y16 Is met UIC flenzen
•          1962 : 36 A4t4 + 14 B10t, bogies Y24C
•          1963 : 50 B10t, bogies Y24C
•          1964 : 20 A4t4 + 10 B10t, bogies Y24C
•          1965 : 30 B10t, bogies Y24C
•          1966 : 20 A4t4 + 45 B10t, bogies Y28D
•          1967 : 40 A4t4 + 25 B10t, bogies Y28D
•          1968 : 65 B10t, bogies Y28D
•          1969 : 40 A4t4 + 65 B10t, bogies Y28D
•          1970 : 38 A4t4 + 65 B10t, bogies Y28D
•          1971 : 120 B10t, bogies Y28D

In 1972, werd het rijtuig 50 87 20-77 834-1 als prototype omgebouwd tot Stuurstandrijtuig B10tx ‘Cyclope 1’ genoemd.
Ze werd ingezet tussen Paris-Austerlitz et Poitiers en werd samengesteld met de tractievoertuigen BB9433 of BB9435 en was in gebruik tot de levering van de stuurstandrijtuigen Corail in 1978.

De rijtuigen eerste klasse A4t4 werden omgebouwd naar:

•          B4t4 2e klasse met 68 plaatsen begin 1976 (2 afdelingen van 18 plaatsen en 4 afdelingen van 8 plaatsen),
•          B4t5½ 2e klasse met 76 plaatsen en 1985 et 1986 (2 afdelingen van 22 plaatsen en 4 afdelingen van 8 plaatsen),
•          A2t2B2t3 gemengd 1e en 2e klasse in 1985 en 1986 (25 + 38 plaatsen).

Oorsprong UIC-Y rijtuigen.

De rijtuigen van het Y type van de SNCF, UIC genaamd naar l’Union Internationales des Chemin de Fer, moesten de eerste serie rijtuigen zijn die voldeden aan de eisen van de SNCF.
Ze werden bestudeerd door de ‘division des études des voitures (DEV) er werden 1327 rijtuigen geleverd tussen 1963 en 1976.

Karakteristieken

  • Intercirculatiedeur tussen de rijtuigen d.m.v. rubberen balgen i.p.v. vouwbalgen,
  • Toepassing van toegangsdeuren type Mielich; Deze deur heeft twee scharnierende delen.
  • De hulphandgrepen voor het afstappen zitten aan de binnenkant van het rijtuig zodat ze proper blijven bij aankomst.
  • Eenmaking van de elektrische systemen : de uitwisseling met rijtuigen van andere netten moet mogelijk zijn.
  • Gemakkelijk te onderhouden : een versleten onderdeel moet in het buitenland vervangbaar zijn.

De eerste bestelling dateert van 1960 en de levering in 1963. De laatste leveringen vonden op hetzelfde moment plaats als de leveringen van de Corail rijtuigen.

Rijtuigtypes ’s

De UIC rijtuigen zijn gecompartimenteerde rijtuigen.

185 A9 : 51 87 19-xx 301 tot 528 (xx = 70, en 90 voor de Capitole rijtuigen) bestaande uit :
30+3+19 A9 : 51 87 19-70 301 tot 330 (besteld : 1962, geleverd : 1965) en 51 87 19-70 353 tot 555 (c : 1965, l : 1967) en 51 87 19-70 356 tot 574 (c : 1966, l : 1967)

  • 23 A9r aangepast voor 200 km/h voor le Capitole : 51 87 19-90 334 tot 352 (c : 1965, l : 1967) en 375 à 378 (c : 1967, l : 1968),
  • 22 A9r rood op bogies Y28 E : 51 87 19-70 379 tot 400 (c : 1967, l : 1968),
  • 88 A9r rood op bogies Y24 A : 51 87 19-70 441 tot 528 (c : 1968, l : 1970),
  • 43 A7D gemengd 1e klasse – rijtuig bestaande uit 3 sub series :
  • 3 A7Dr 51 87 81-90 331 à 333, rood en aangepast aan 200 km/h voor le Capitole, (c : 1965, l :1967),
  • 20 A7Dr 51 87 81-70 401 à 420 rood op bogies Y28 E, (c : 1967, l : 1970),
  • 20 A7D 51 87 81-70 421 à 440 groen, (c : 1967, l : 1968),
  • 53 A4B5(x) gemengd, 51 87 39-x0 651 tot 703 (c : 1966, l : 1969), de laatste 3 behorend aan de CFL (UIC 61, l : 1967, teruggenomen : 1973?) ; de eerste klasse afdeling heeft een serviceafdeling.
  • 305 B10 tweede klasse, 51 87 20-70 501 tot 805, (l : 1964 tot 1971), de laatste vijf rijtuigen behoren aan de CFL (UIC 61, l : 1967, terugname : 1973?)
  • 118 B5Dd2 gemengd tweede klasse – rijtuig met douaneafdeling, 51 87 82-70 001 tot 118, (c : 1969 & 1970, l : 1972-1973) ; uitgerust met de zelfde verwarming als de A4B5.
  • 175 A4c4B5c5x gemengde rijtuigen, met hoger dak, 51 87 44-70 251 tot 425,
  • 448 B9c9x, slaaprijtuigen tweede klasse, met dezelfde verwarming als de B10 maar met 9 commerciële afdelingen en de 10e als serviceafdeling.
  • 78 B9c9s tot B9c9x, 51 87 59-70 501 en 578, 1964-1966, met dezelfde verwarming als de B10,
  • 370 B9c9x 51 87 59-70 581 tot 950, tweede klasse slaaprijtuigen, met verhoogd dak.
De bogies waren van het type Y24A behalve voor 42 restauratierijtuigen (in rode livrei) welke uitgerust zijn met Y28E bogies.
De 20 slaaprijtuigen “Wastels” van de Puerta del Sol trein hebben verwisselbare bogies Y16 LMS om de aanpassing van spoorbreedte bij de grensovergang Frankrijk-Spanje te vergemakkelijken.
Enkele rijtuigen waren wat betreft bogies en remming speciaal uitgerust voor 200Km/h.

Deze rijtuigen zijn in een levendig rode livrei getooid, met een dolfijn grijze band onder de ramen, die homogene treinen vormen met de locomotieven BB9200 welke ze sleept.
Deze sub-serie was toegewezen aan Capitole, een sneltrein tussen Parijs en Toulouse.

Aanpassing :

De rijtuigen ondergingen de volgende aanpassingen :
  • De 30 A9 van 1962 werden gedeclasseerd in B9 tussen juni 1976 en 1980,
  • 136 A9 zijn omgebouwd in A4B5 in de jaren 1980; Hun negen afdelingen van dezelfde afmeting onderscheidt ze van de originele A4B5.
  • De 19 overblijvende A9 van 1966 werden gemoderniseerd in A8x.
  • De 43 A7D werden allemaal omgebouwd in B7D van tweede klasse.
  • 4 B9C9x met verhoogd dak werden omgebouwd in B10.